Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne

W praktyce pedagogicznej nie rzadko spotyka się dzieci bardzo inteligentne, mające trudności w nauce czytania i pisania – czyli dzieci dyslektyczne.

Zagadnienie trudności w przyswajaniu sobie przez uczniów umiejętności czytania i pisania jest problemem doniosłym z uwagi na ujemne skutki zaburzeń dyslektycznych dla prawidłowego rozwoju intelektualnego i emocjonalno – społecznego dzieci i młodzieży. Brak bowiem opanowania na dobrym poziomie tych umiejętności, natychmiast pociąga za sobą trudności szkole nie tylko z językiem polskim, ale także z wieloma innymi przedmiotami. Z kolei przeżywane przez dziecko niepowodzenia w nauce, wpływają na zaburzenia funkcji intelektualnych, jak i motywację do nauki. W konsekwencji nasilają się trudności szkole i zaburzenia zachowania.

Dzieci dyslektyczne są dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Same często nie potrafią dostosować się do wymagań programu nauczania powszechnie obowiązującego w tzw. masowych szkołach publicznych. Ponieważ ich rozwój jest nieharmonijny, mają większe trudności niż ich niezaburzeni rówieśnicy. W nauce muszą być wspierane i wzmacniane specjalistyczną pomocą korekcyjno-kompensacyjną, dostosowaną do ich ograniczeń i możliwości. Pozytywne wyniki tej pracy można osiągnąć jedynie wtedy, gdy ćwiczenia są właściwie dobrane i stosowane, a w pracy z dzieckiem- na równi z terapeutą- uczestniczą jego rodzice i nauczyciele. W stosunku do uczniów dyslektycznych niezbędne jest również stosowanie nieco odmiennych form oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych w toku nauki szkolnej – odpowiedni dobór materiału nauczania, dłuższy czas na jego opanowanie, czy wreszcie zindywidualizowany system oceniania i egzaminowania.

W naszej szkole zajęcia korekcyjno-kompensacyjne proponujemy dzieciom ze specyficznymi (wybiórczymi) utrudnieniami w nauce na wszystkich poziomach edukacyjnych – począwszy od klasy „zerowej”, poprzez edukację wczesnoszkolną ( klasy I-III) i uczniów klas starszych, jeśli nadal wymagają takiego wsparcia.

Podstawą przyjęcia dziecka na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne jest opinia lub orzeczenie wydane przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną z zaleceniem skierowania do takiej formy pomocy na poziomie edukacji przedszkolnej- lub w szkole.

Przed uzyskaniem takiej opinii ( z poradni psychologiczno-pedagogicznej), gdy nauczyciel, wychowawca lub rodzic wcześniej obserwują u dziecka niepokojące objawy, a czas oczekiwania na wizytę w poradni psychologicznej wydłuża się, może zostać ono przyjęte na takie zajęcia na podstawie wniosku tychże osób.

Specyficzne trudności w czytaniu, pisaniu i liczeniu określamy następującymi terminami:

· dysleksja – trudności w czytaniu,

· dysgrafia – trudności w opanowaniu kaligrafii(niski poziom graficzny pisma),

· dysortografia – trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym popełnianie błędów ortograficznych),

· dyskalkulia – trudności w nabywaniu umiejętności liczenia ( w tym zapamiętywania wzorów matematycznych, pamięciowego opanowania tabliczki mnożenia, pomyłki w najprostszych działaniach dodawania i odejmowania skutkujące błędnym wynikiem całości obliczeń itp.).

Co leży u przyczyn trudności dyslektycznych( wybiórczych, specyficznych, parcjalnych – są to zamienne określenia tego pojęcia) w nauce?

Przyczyną specyficznych trudności w nauce są deficyty (braki, zaburzenia)w zakresie funkcji percepcyjno-motorycznych odpowiedzialnych za nabywanie i utrwalanie umiejętności czytania, pisania i liczenia.

1. Obniżona funkcja analizy i syntezy wzrokowej lub organizacji przestrzennej materiału spostrzeganego wzrokowo. Słabsza pamięć wzrokowa.

Objawiające się trudności edukacyjne ucznia:

– Trudności w poprawnym pisaniu pod względem ortograficznym. Nagromadzenie różnorodnych błędów typowo ortograficznych, brak czujności ortograficznej, brak nawyku autokorekty pisma. Różnorodność błędów specyficznych: gubienie/dodawanie liter i znaków diakrytycznych, mylenie liter graficznie podobnych i innych. Trudności z rozmieszczeniem pisma w liniaturze, trudności z odtwarzaniem rysunków, schematów, tabel. Obniżone tempo i płynność głośnego czytania. Ogólnie wolniejsze tempo pracy.

2. Obniżona funkcja analizy i syntezy słuchowej, obniżony poziom słuchu fonematycznego (różnicującego dźwięki mowy) oraz bezpośredniej pamięci fonologicznej (tzw. pamięci słownej).

Objawiające się trudności edukacyjne ucznia:

– Różnorodność błędów specyficznych: gubienie/dodawanie liter i znaków diakrytycznych, ubezdźwięcznianie/udźwięcznianie głosek w piśmie, mylenie liter artykulacyjnie podobnych, przestawianie kolejności liter w wyrazie, przestawianie kolejności wyrazów w zdaniu, gubienie całych wyrazów lub zamiana na inne, stosowanie błędnych zakończeń gramatycznych wyrazów. Trudności w wypowiedziach ustnych – wypowiedzi niepełne, jedno- lub kilkuwyrazowe, trudności w budowaniu zdań. Trudności w budowaniu zdań i dłuższych wypowiedzi pisemnych. W zdaniach błędy: stylistyczne, składniowe, językowe, frazeologiczne i gramatyczne. Ograniczone słownictwo, prace ubogie treściowo, krótkie. Obniżone tempo i płynność głośnego czytania. Słaba technika czytania – w czytaniu liczne zniekształcenia wyrazów. Trudności w rozumieniu poleceń i samego tekstu. Wolniejsze tempo czytania i analizy tekstu. Ogólnie wolniejsze tempo pracy.

3. Obniżona sprawność grafomotoryczna w zakresie tempa i precyzji ruchów. Wolne tempo pisania. Ogólnie wolniejsze tempo pracy.

Objawiające się trudności edukacyjne ucznia:

– Trudności w poprawnym pisaniu pod względem graficznym. Pismo mało kształtne lub niekształtne, trudności z rozmieszczeniem pisma w liniaturze. Wiele liter kreślonych przez ucznia ma zmieniony kształt lub występują błędy specyficzne jak np. kreślenie zamienne liter graficznie podobnych. Jakość pisma pogarsza się jeszcze bardziej pod wpływem presji czasowej. Pismo bardzo trudne do odczytania lub nieczytelne zarówno dla nauczyciela, jak i dla samego ucznia. Wolne tempo pisania. Uczeń nie nadąża z zapisywaniem pracy domowej; w efekcie nie wie, co jest zadane i otrzymuje negatywne oceny za brak pracy domowej. Ogólnie wolniejsze tempo pracy.

4. Deficyty percepcyjne na poziomie funkcji wzrokowych, słuchowych, koordynacji wzrokowo-ruchowej lub wzajemnej ich integracji.

Objawiające się trudności edukacyjne ucznia w nauce matematyki takie jak:

-trudności w rozumieniu pojęć i zależności matematycznych,

– trudności w wykonywaniu obliczeń w pamięci,

– zaburzona zdolność wykonywania operacji matematycznych (zamiana operacji np. mnożenia i dzielenia),

– trudności z doborem działania arytmetycznego do treści zadania tekstowego,

– zastępowanie bardziej skomplikowanych czynności matematycznych prostszymi,

– posługiwanie się wyłącznie pisemnymi obliczeniami lub kiedy to jest możliwe – liczenie na palcach.

W pracy korekcyjno-kompensacyjnej z dziećmi dyslektycznymi szczególnie istotne jest jednoznaczne realizowanie trzech rodzajów oddziaływań terapeutycznych, a mianowicie:

· Usprawnianie zaburzonych funkcji istotnych w opanowaniu umiejętności czytania i pisania;

· Doskonalenie techniki czytania i poprawnego pisania w aspekcie ortograficznym i graficznym;

· Oddziaływanie terapeutyczne ogólnie uspakajające, a równocześnie aktywizujące dziecko do nauki.

Dzieci dyslektyczne wymagają specjalistycznych, zindywidualizowanych oddziaływań psychoterapeutycznych również i z tego powodu, że zaburzeniom dyslektycznym często współtowarzyszą również i inne zaburzenia rozwoju jak: zaburzenia mowy, lateralizacji i orientacji przestrzennej, czy zaburzenia emocjonalne. Skuteczność terapii pedagogicznej zależy w dużym stopniu od prawidłowej współpracy pedagoga-terapeuty z rodzicami dziecka dyslektycznego i ich właściwego oddziaływania na dziecko w domu.